Kalendarzowe lato zbliża się ku końcowi, przyszedł czas na jesień. Oprócz pięknych kolorów spadających liści ta pora roku przyniesie nam również zmianę czasu i nierzadko depresyjną aurę. Czy Wam również zdarza się we wrześniu zmiana nastrojów i zmęczenie, wynikające z tzw. przesilenia? Jeśli tak, to być może dzisiejszy temat jest właśnie dla Was. Poruszamy dziś bowiem temat bardzo ciężkiej i niestety bardzo częstej choroby, jaką jest zespół chronicznego zmęczenia.
Od lat chroniczne zmęczenie wzbudza niemal tyle kontrowersji w środowisku medycznym, co same konopie indyjskie. Wynika to z tego, że jeszcze w latach 80. XX w., kiedy nazywano je "grypą yuppie", było traktowane mało poważnie przez wszystkich, łącznie z lekarzami - z wyjątkiem oczywiście tych, którzy rzeczywiście cierpieli z powodu tego schorzenia. Na szczęście kilkanaście lat temu lekarze i naukowcy zaczęli akceptować istnienie chronicznego zmęczenia i co roku przeprowadzają coraz więcej badań z nim związanych. Przyczyna chronicznego zmęczenia jest jednak wciąż nieznana, ale jest możliwe, że kluczową rolę odgrywają tu czynniki genetyczne i środowiskowe.
Myalgic Encephalomyelitis (ME), powszechnie znany jako syndrom chronicznego zmęczenia (w skrócie CFS od ang. chronic fatigue syndrome) jest wyniszczającą chorobą wielosystemową, która powoduje dysfunkcje systemów neurologicznych, odpornościowych, endokrynologicznych i metabolizmu energetycznego. Choroba ta jest ogólnoustrojowym stanem neuroimmunologicznym, charakteryzującym się złym stanem po wysiłku (zmniejszenie czynności i ciężkie pogorszenie objawów po nawet minimalnym wysiłku). Często występuje po infekcji i pozostawia 75% chorych w stanie, w którym nie mogą pracować, a 25% zmusza do pozostania w domu jako obłożnie chorych. Obecnie istnieje szacunkowo 15-30 milionów ludzi na całym świecie cierpiących na chroniczne zmęczenie. Szacuje się, że 75-85% z tych osób to kobiety, a oszałamiające 80-90% uważa się za niezdiagnozowanych.
Oprócz uczucia intensywnego, nieubłaganego zmęczenia fizycznego i psychicznego oraz złego samopoczucia, CFS może także powodować bóle głowy, bóle mięśni i stawów, ból gardła, zaburzenia trawienia, obrzęk węzłów chłonnych, zaburzenia pamięci i koncentracji, zaburzone funkcje spania, czy depresję. Objawy różnią się pod względem nasilenia w zależności od osoby, a w niektórych przypadkach mogą poważnie pogorszyć jakość życia pacjenta. Stan zmęczenia może się zwiększyć zarówno z powodu aktywności umysłowej, jak i fizycznej, ale nie mija po odpoczynku.
Fizjologicznie, CFS jest silnie związane ze stanem zapalnym mózgu i rdzenia kręgowego; znajduje to odzwierciedlenie w określeniu "zapalenie mózgu i rdzenia", chociaż termin ten jest stopniowo zastępowany przez "encefalopatię", aby podkreślić uogólnioną dysfunkcję ośrodkowego układu nerwowego. Badanie z 2014 roku wykazało, że pacjenci z CFS wykazywali markery stanu zapalnego w niektórych obszarach mózgu, które były o 45-199% wyższe niż u zdrowych osób z grupy kontrolnej.
Chociaż przyczyna chronicznego zmęczenia jest nieznana, istnieje wiele teorii, szukających przyczyny od stresu psychologicznego po infekcje wirusowe. Uważa się również, że dysfunkcja neuroendokrynna i toksyny środowiskowe mogą powodować komplikacje. Wielu ekspertów uważa, że chroniczne zmęczenie może być spowodowane przez połączenie tych czynników.
Nie ma konkretnego testu medycznego, który można wykonać, aby ustalić, czy masz CFS. Może być konieczne wykonanie wielu testów, aby wykluczyć inne problemy zdrowotne, które mają podobne objawy. Zazwyczaj osoby cierpiące na CFS wydają się mieć zaogniony rdzeń kręgowy i mózg, o czym była mowa wyżej. Ponieważ powszechnie przewlekłe zmęczenie jest źle rozumianą dolegliwością, co znacznie ogranicza możliwości leczenia, traktowanie tej choroby skupia się raczej na łagodzeniu objawów niż na ogólnym leczeniu. Większość z najczęstszych objawów CFS, a więc: zmęczenie, ból gardła, bóle głowy, niewyjaśniony ból mięśni lub stawów, utrata pamięci lub koncentracji, ekstremalne wyczerpanie, które trwa dłużej niż 24 godziny po ćwiczeniach umysłowych lub fizycznych, powiększone węzły chłonne w szyi lub pod pachami, lub też zaburzenia snu, utrzymują się przez wydłużony okres, zazwyczaj przez sześć miesięcy lub nawet dłużej. Początek stanu jest zwykle stopniowy, chociaż krytyczne zdarzenia życiowe i stały stres fizyczny mogą zwiększać prawdopodobieństwo szybkiego rozwoju CFS. Pod koniec dnia życie z chronicznym zmęczeniem nie jest łatwe, tym bardziej, że jak dotąd nie znaleziono na nie lekarstwa. Ale dobrą wiadomością jest to, że to kolejny rodzaj schorzenia, w którym konopie zdążyły już pokazać swój potencjał.
Jeśli mowa o konopiach w leczeniu bądź łagodzeniu objawów to oczywiście od razu nasuwa się na myśl ludzki układ endokannabinoidowy. I rzeczywiście, jak dotąd przeprowadzono kilka badań dotyczących roli tego układu w rozwoju i progresji zespołu chronicznego zmęczenia. Aczkolwiek znacznie więcej badań dotyczyło roli układu endokannabinoidowego w stresie i uogólnionym zmęczeniu oraz w post-wirusowych stanach zmęczenia. Dodatkowo, przeprowadzono wiele badań dotyczących układu i powiązanych z nim stanów chorobowych, takich jak przewlekły stres, FMS i stwardnienie rozsiane (SM), które wymieniają chroniczne zmęczenie jako jeden z ich głównych objawów i pod wieloma względami są podobne do samego zespołu chronicznego zmęczenia.
Skąd wynika połączenie konopi, układu endokannabinoidowego i zespołu chronicznego zmęczenia w jedną całość? To proste. Otóż przyczyną przewlekłego zmęczenia (jak i przewlekłego stresu) jest stan zapalny w mózgu i tkankach tworzących obwodowy i centralny układ nerwowy. A powszechnie wiadomo przecież, że układ endokannabinoidowy odgrywa kluczową rolę w powstawaniu i leczeniu stanów zapalnych. Teraz czas na konopie. Zastosowanie oleju CBD pomaga utrzymać naturalny stan równowagi organizmu (homeostazę). Ponadto kontrola neuronowa równowagi energetycznej i zachowań emocjonalnych jest prowadzona przez struktury mózgu i systemy neuroprzekaźników, co pozwala CBD zwiększyć ilość anandamidu, który w zamian reguluje działanie dwóch najważniejszych związków chemicznych w mózgu - serotoniny i dopaminy. Te naturalnie występujące substancje chemiczne pomagają organizmowi poruszać się płynnie, utrzymywać spokój umysłu i poziom energii w stanie nienaruszonym i skupiać się na zadaniu. Pomagają one również w zwalczaniu zaburzeń nastroju, które często prowadzą do depresji.
Chociaż wydaje się, że nie ma żadnych badań klinicznych ani badań empirycznych dotyczących zdolności konopi indyjskich do leczenia chronicznego zmęczenia, jest wielu pacjentów, którzy stwierdzili, że po zażyciu CBD odczuwają znaczną ulgę od różnych objawów CFS. Zazwyczaj pacjenci zgłaszają, że olej CBD jest skuteczny w leczeniu bólu stawów i mięśni, stanów zapalnych, zaburzeń snu lub braku snu, niskiego poziomu energii, słabej odporności, niestabilności emocjonalnej i depresji. Omówmy pokrótce niektóre z nich.
Przewlekły ból jest jednym z tych stanów, w których leczenie olejem CBD jest najbardziej znane. Dzięki różnym badaniom wykazano, że działa on zarówno na ból neuropatyczny, jak i ból nocyceptywny. Ból neuropatyczny jest spowodowany dysfunkcją lub uszkodzeniem samego nerwu, podczas gdy ból nocyceptywny jest spowodowany przez czynnik inny niż uszkodzenie samego nerwu, taki jak stan zapalny lub rana w sąsiedniej tkance. Zapalenie jest oczywiście uważane za jeden z głównych efektów chronicznego zmęczenia.
Potencjał oleju CBD do poprawy złego snu jest również stosunkowo dobrze ustalony, a zaburzony sen jest jednym z głównych objawów związanych z przewlekłym zmęczeniem. Różne badania wykazały, że nawet przy fazie snu REM, olej CBD powiększa głęboki sen, co prowadzi do wyższego poziomu ogólnego odświeżenia organizmu.
Olej CBD jest również popularnym wyborem dla osób cierpiących na utratę pamięci, która jest również częstym objawem chronicznego zmęczenia. W rzeczywistości okazało się, że CBD pomaga ludziom cierpiącym na zaburzenia pamięci zwyrodnieniowe, takie jak choroba Alzheimera. O tym pisaliśmy już wcześniej na blogu.
Wreszcie, olej CBD jest uważany za świetny dopalacz energii. Pomaga on w regulowaniu normalnego poziomu energii poprzez promowanie czuwania i budowanie pewności, że komórki organizmu są w dobrym stanie przez cały dzień. Raport wydany przez Autonomous University of Campeche w Meksyku wykazał, że konopie indyjskie są czynnikami stymulującymi pobudzenie. Naukowcy odkryli, że podczas podawania 10 lub 20 mikrogramów na obszary mózgu wywołujące budzenie, CBD zmniejszyło sen wolnofalowy i sen REM oraz zwiększyło czuwanie.
Podsumowując, powtórzmy jeszcze raz: chociaż olej CBD nie będzie leczył zespołu przewlekłego zmęczenia jako całości, może być stosowany do leczenia różnych objawów związanych z chorobą, takich jak chociażby utrata pamięci, zaburzenie snu i niski poziom energii.
Wróćmy na chwilę do chronicznego bólu, aby pokazać interesujące powiązania między CFS a fibromialgią. Występuje tak wysoki stopień współwystępowania i tak wiele wspólnych symptomów między CFS i zespołem fibromialgii, że wielu uważa, że jest to ta sama choroba przejawiająca się w nieco odmienny sposób pomiędzy pacjentami. 50-70% pacjentów z rozpoznaniem fibromialgii również spełnia kryteria CFS i uważa się, że różnica w diagnozie wynika z faktu, że lekarze klasyfikują objawy swoich pacjentów jako zaburzenia mięśni i stawów (jak w fibromialgii) lub układu odpornościowego i ze względu na przyczyny zewnętrzne (np. wirusowe), lub autoimmunologiczne (CFS).
Fibromialgia jest stanem charakteryzującym się przewlekłym bólem w określonych obszarach ciała i podwyższoną wrażliwością na dotyk i ciśnienie. Osoby cierpiące na tę chorobę często doświadczają chronicznego zmęczenia, bólu mięśni i stawów, zaburzeń funkcji poznawczych, zaburzeń snu i depresji. Brzmi znajomo? Jeśli oba stany są jednym i tym samym, można powiedzieć, że fibromialgia jest podtypem, w którym ból jest głównym objawem, i że zmęczenie jest głównym objawem w podtypie obecnie znanym jako CFS.
A teraz czas na badania. W opublikowanym w 2017 roku dokumencie Expert Opinion on Therapeutic Targets zasugerowano CBD jako możliwy sposób na zmniejszenie aktywności komórek mózgowych zwanych glejami, które mogą prowadzić do uczulenia centralnego. Jest to bardzo wrażliwy centralny układ nerwowy i główna cecha CFS i innych centralnych zespołów wrażliwości, takich jak fibromialgia, zespół jelita drażliwego i migrena.
Natomiast w przeglądzie opublikowanym w 2016 r. w Cannabis and Cannabinoid Research znaleziono dowody na to, że CBD jest skuteczny w leczeniu migreny i zespołu jelita drażliwego, które są związane z CFS. Stwierdzono także, że niektóre metody leczenia uzależnień od konopi okazały się skuteczne w przypadku fibromialgii. Autorzy stwierdzili, że CBD jest często preferowane przez pacjentów, ponieważ nie powoduje tzw. haju i innych efektów ubocznych zażywania THC.
Francuskie badanie przeprowadzone z kolei w 2017 roku na temat choroby Alzheimera sugeruje, że CBD zmniejsza stres oksydacyjny, zmniejsza dysfunkcję mitochondrialną i hamuje aktywność prozapalną. Wszystkie te rzeczy mogą okazać się pomocne w przypadku znanych i podejrzewanych dysfunkcji związanych z CFS.
Wreszcie najstarsze badanie przeprowadzone w 2011 roku we Włoszech sugeruje, że CBD może obniżać zapalenie jelit poprzez oś neuroimmunologiczną. Podczas gdy badanie dotyczyło choroby zapalnej jelit, zmiany w osi neuroimmunologicznej tak naprawdę mogą być również korzystne w przypadku chorowania na CFS.
To pokrótce najważniejsze doniesienia naukowców, które można powiązać ze stanem chronicznego zmęczenia i szukać w nich nadziei na ratunek, bądź chociaż złagodzenie uprzykrzających życie objawów. Jeśli uważasz, że cierpisz na przewlekłe zmęczenie, pamiętaj: bardzo ważne jest, aby przeprowadzić staranną kontrolę lekarską, potwierdzającą diagnozę. Istotne jest, aby wykluczyć inne możliwe stany, takie jak niedoczynność tarczycy, niskie zapasy żelaza, infekcje bakteryjne lub grzybicze, autoimmunizację lub zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Te choroby są często mylnie postrzegane i diagnozowane, stąd też wynika częsta możliwość stosowania leczenia zamiennego. Podczas gdy chroniczne zmęczenie nie jest więc łatwe do zdiagnozowania, olej CBD może znacznie pomóc w wyjściu z nawet najgorszych stanów CFS.
Źródło:
Adrienne Dellwo „CBD Oil for Chronic Fatigue Syndrome” [w:] verywellhealth.com
Roisin McAuley „6 Natural Ways to Help with Chronic Fatigue Syndrome (ME)” [w:] endoca.com
Clifford Genece „Tackling A Life Of Chronic Conditions With Superior CBD” [w:] honeycolony.com
Spike Bowan „Chronic Fatigue Syndrome and CBD Oil” [w:] cbdamericanshaman.com
Jonathan Miller „CBD Oil for Chronic Fatigue [It Can Help]” [w:] naturalwellnesscbdoil.com
Seshata „How cannabis can treat ME (chronic fatigue syndrome)” [w:] sensiseeds.com